Πολλοί μύθοι και μία αλήθεια για τη κάνναβη

Η κάνναβη προέρχεται από το φυτό Cannabis sativa. Συνήθως καταναλώνεται καταναλώνεται ο αποξηραμένος ανθός, με μορφή που είναι γνωστή ως μαριχουάνα ή χόρτο. Σημαντικότερη και ισχυρά ψυχοδραστική ουσία που περιέχει η κάνναβη είναι η τετραϋδροκανναβινόλη (THC), που επιδρά με συγκεκριμένους υποδοχείς κανναβινοειδών στο κεντρικό νευρικό σύστημα και έτσι εκδηλώνονται οι κλινικές επιδράσεις που είναι εμφανείς σε όσους κάνουν χρήση. Την τελευταία δεκαετία έγιναν ευρύτερα διαθέσιμα σκευάσματα κάνναβης με πολύ υψηλότερα επίπεδα THC, άρα και πολύ περισσότερες κλινικές εκδηλώσεις και παρενέργειες (γνωστά και ως skunk).
Η διαλείπουσα χρήση κάνναβης, σε Ευρώπη και Αμερική, κυρίως σε νεαρούς είναι ευρύτατα διαδεδομένη, συχνά με την ψευδαίσθηση ότι είναι κάτι αθώο και φυτικό, για να περάσει καλά η παρέα. Ίσως το πιο επικίνδυνο σημείο είναι ότι είναι κοινωνικά απομυθοποιημένο ναρκωτικό ή ελαφρύ ναρκωτικό το οποίο δεν θα πάθεις κάτι άσχημο εάν το κάνεις «γιατί υπάρχει στη φύση».
Το πόσο λανθασμένα είναι τα παραπάνω, κάνουν έναν ειδικό να κατανοήσει ότι πρωταρχικά θα πρέπει να αντιμετωπίσει δοξασίες-λανθασμένες αντιλήψεις που συνδέονται με τη χρήση κανναβινοειδών και μετέπειτα να εξηγήσει τις βλαβερές επιδράσεις βιολογικά αλλά και ψυχικά από το συγκεκριμένο ναρκωτικό.
Ας ξεκινήσουμε όμως καταρρίπτοντας τους μύθους έναν προς έναν.
Οι επιδράσεις της κάνναβης σχετίζονται με τη δοσολογία ,τη διάθεση του ατόμου αλλά και το κοινωνικό του πλαίσιο. Επηρεάζει όχι μόνο τη βιολογία αλλά και την κοινωνική ζωή και το μαθησιακό-εργασιακό πλαίσιο του ατόμου. Προκαλεί εξάρτηση αλλά και ανοχή, δηλαδή όσο παρατείνεται η χρήση, το άτομο χρειάζεται όλο και μεγαλύτερες δόσεις του ναρκωτικού για να επιτευχθεί το επιθυμητό από το χρήστη αποτέλεσμα. Αυτός ο μηχανισμός τελικά οδηγεί σε εξάρτηση.
Περίπου το 33% των περιστασιακών χρηστών θα αναπτύξουν κάποιο πρόβλημα από τη χρήση τους, ενώ περίπου το 10% θα εξαρτηθεί από τη κάνναβη. Η χρήση μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά περισσότερο επιβλαβής (βιολογικά και ψυχικά) αλλά και σε βαθμό εξάρτησης (ποσοστά που αγγίζουν το 20%) φαίνεται να είναι σε άτομα που ξεκινούν συχνή χρήση από την εφηβεία.
Στα βιολογικά σημεία, παρατηρούμε ερυθρότητα οφθαλμών, ξηροστομία, ταχυκαρδία (σε άτομα με καρδιαγγειακά προβλήματα δύναται να προκαλέσει έμφραγμα του μυοκαρδίου), ερεθισμός και βήχα από το αναπνευστικό. Να σημειωθεί ότι η εισπνοή κάνναβης δεν είναι αθώα ως παρουσιάζεται αλλά δυνητικά καρκινογόνος, προκαλεί βρογχίτιδα και λοιμώξεις του αναπνευστικού, όπως ακριβώς και σε άλλες ουσίες που εισπνέονται μετά καύσεως.
Επίσης η επίδραση της στον εγκέφαλο εκφράζεται με υπνηλία, σύγχυση, δυσκολία προσοχής και συγκέντρωσης, μειωμένης ταχύτητας αντίδρασης. Κάποιες φορές εμφανίζονται αγχώδη-φοβικές εκδηλώσεις και πανικόμορφες συμπεριφορές. Άξιο λόγου στο συγκεκριμένο σημείο είναι η τοξίκωση από κάνναβη και η επικίνδυνη οδήγηση λόγο των παραπάνω συμπτωμάτων.
Χρήστες αναφέρουν αυξημένη ευχαρίστηση από αισθητηριακές εμπειρίες αλλά και παραμόρφωση της αντίληψης του χώρου και του χρόνου. Δεν είναι σπάνιος ο παρανοϊκός ιδεασμός και οι ψευδαισθήσεις- παραληρήματα (κυρίως σε υψηλότερες δόσεις).Διπλάσιος ο κίνδυνος εμφάνισης ψύχωσης σε σύγκριση με άτομα που δεν έχουν κάνει χρήση ποτέ.
Η κάνναβη δεν «φτιάχνει τη διάθεση» αλλά επιτείνει την ήδη προϋπάρχουσα διάθεση, είτε χαρούμενη είτε καταθλιπτική.
Πέρα των παραπάνω και σύμφωνα με μελέτες, η κάνναβη έχει και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, που αφορούν τη μνήμη του ατόμου, την ικανότητα συγκέντρωσης, τη δυνατότητα σκέψης και λήψης αποφάσεων, ακόμα και πτώση γνωστικών λειτουργιών και συνολικής λειτουργικότητας του ατόμου. Στις μελέτες δείχθηκε ότι και μετά την από ετών διακοπή της χρήσης, η εκφραζόμενη νευροψυχολογική μείωση εξακολουθούσε να υπάρχει, με τα χειρότερα αποτελέσματα να σχετίζονται με καθημερινή χρήση και έναρξη χρήσης κάνναβης κατά την εφηβική ή πρώιμη ενήλικο ζωή.
Συμπερασματικά καταλαβαίνουμε τη σοβαρότητα και τα πιθανά προβλήματα της χρήσης κάνναβης, που δεν χαρακτηρίζεται από τίποτα το «αθώο» αλλά πολλές πιθανές «αναπηρίες» αν θέλετε, σε πλείστους τομείς που επηρεάζουν όλες τις ψυχοδιανοητικές λειτουργίες επιδεινώνοντας έτσι την ποιότητα της ζωής του ατόμου.
Δεν υπάρχει περιστασιακή ή κοινωνική χρήση. Υπάρχει χρήση – ανοχή και εξάρτηση. Δεν υπάρχουν «μαλακά» και «σκληρά» ναρκωτικά, όλα είναι ναρκωτικά ,άλλα επιβλαβή και άλλα περισσότερο επιβλαβή. Η μία πραγματική αλήθεια, είναι ότι η κάνναβη ήταν, είναι και θα είναι ναρκωτικό που δύναται να επιφέρει σοβαρές βλάβες.
Σαν γονείς, δάσκαλοι – καθηγητές , προπονητές, φιγούρες που δύναται να έχουν εικόνα πρότυπου για έναν νέο, είναι σημαντικό να μιλάμε για τα ναρκωτικά και να μεταλαμπαδεύουμε όσα περισσότερα μπορούμε. Στόχος μας δεν είναι να σώσουμε σε κάποιο βαθμό τις εγκεφαλικές λειτουργίες, αφού ο εγκέφαλος αναπτύσσεται μέχρι τα 25 έτη, αλλά να τον σώσουμε όλο!

Κυριαζάκης Βασίλειος
Ψυχίατρος-Ψυχοθεραπευτής

Βιβλιογραφία

1) OXFORD Ψυχιατρική-Βασικές αρχές 2020, ΧΑΡΙΣΟΝ ΠΟΛ, ΚΑΟΥΕΝ ΦΙΛΙΠ, ΜΠΕΡΝΣ ΤΟΜ, ΦΕΙΖΕΛ ΜΙΝΑ.

2) Canadian information center for addiction with cannabis, online recourses

3) ΣΥΓΓΡΑΜΜΑ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ 2007, ΣΟΛΔΑΤΟΣ Κ., ΛΥΚΟΥΡΑΣ Λ.